Κάποτε οι εκπομπές της ΕΡΤ3 ήταν πολύ μπροστά για την εποχή τους. Επιστήμονες ασχολούνταν με τα μυστήρια του κόσμου μας.
Ο αρχαίος πολιτισμός των Μάγια, που άνθισε κυρίως στη χερσόνησο του Γιουκατάν, σε μέρη όπως το σημερινό Μεξικό, η Γουατεμάλα και η Ονδούρα, συνεχίζει να συναρπάζει ιστορικούς, αρχαιολόγους και φιλοσόφους. Το βίντεο «Στον μυθικό κόσμο των Μάγια», που παρουσιάζουν οι καθηγητές Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου, μας προσφέρει ένα πολύτιμο παράθυρο στην πνευματική, επιστημονική και φιλοσοφική κληρονομιά ενός λαού που είχε θέσει τον ουρανό στο επίκεντρο της ύπαρξής του.
Οι Μάγια και η Επιστήμη του Ουρανού
Η αστρονομία ήταν ίσως η σημαντικότερη επιστήμη στον πολιτισμό των Μάγια. Παρά την έλλειψη σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων, ανέπτυξαν πολύπλοκα ημερολόγια, όπως το Tzolk’in (260 ημερών) και το Haab (365 ημερών), που συνδυάζονταν στο Ημερολόγιο των Ημερολογίων. Το ακόμα πιο εντυπωσιακό ήταν το Long Count Calendar, που μετρούσε τους κοσμικούς κύκλους διάρκειας χιλιάδων ετών.
Οι Μάγια γνώριζαν και κατέγραφαν με ακρίβεια φαινόμενα όπως οι εκλείψεις, οι κινήσεις της Αφροδίτης και οι μεταπτώσεις του ηλιακού κύκλου. Αυτές οι γνώσεις δεν ήταν απλώς τεχνικές, αλλά ενσωματώνονταν στη θρησκεία και στην κοινωνική οργάνωση.
Οι πόλεις των Μάγια, όπως το Chichen Itza, το Tikal και το Palenque, ήταν οργανωμένες με βάση αστρονομικές ευθυγραμμίσεις. Ο ναός του Κουκουλκάν (ή Ελ Καστίγιο) στο Chichen Itza είναι το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα: κατά την εαρινή και φθινοπωρινή ισημερία, η σκιά των σκαλοπατιών δημιουργεί την ψευδαίσθηση ενός φιδιού που κατεβαίνει – σύμβολο της θεότητας Quetzalcoatl / Kukulkan.
Αυτό αποδεικνύει ότι η αστρονομία, η θρησκεία και η αρχιτεκτονική δεν ήταν διακριτοί τομείς, αλλά ενιαία και αλληλοσυμπληρούμενα συστήματα.
Κοσμοαντίληψη: Ο Άνθρωπος μέσα στο Σύμπαν
Η κοσμολογία των Μάγια παρουσίαζε το σύμπαν ως μια πολυεπίπεδη οντότητα. Το Κοσμικό Δέντρο (Yaxche) ένωνε τους τρεις βασικούς κόσμους: τον ουρανό, τη γη και τον κάτω κόσμο. Οι θεότητες κατοικούσαν σε κάθε επίπεδο, ενώ ο άνθρωπος, μέσα από τελετουργίες και κατανόηση του χρόνου, μπορούσε να επηρεάσει την κοσμική ισορροπία.
Ο χρόνος ήταν κυκλικός, και κάθε ιστορική ή φυσική επανάληψη είχε καρμική και ενεργειακή σημασία. Αυτή η αντίληψη είναι αντίθετη με την γραμμική χρονολογική αφήγηση του δυτικού πολιτισμού, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στην αιώνια επιστροφή και την αναγέννηση.
Όπως επισημαίνουν οι καθηγητές Δανέζης και Θεοδοσίου, οι Μάγια μπορούν να συγκριθούν με τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Η αναζήτηση της γνώσης, όχι μόνο μέσα από την εμπειρία αλλά και μέσα από την ενόραση και τη συμβολική σκέψη, τους καθιστά ολιστικούς στοχαστές.
Η έννοια του μηδενός, η χρήση βάσης 20 στα μαθηματικά τους, οι πολυσύνθετοι αστρονομικοί υπολογισμοί και η ένταξή τους στο πνευματικό τους σύστημα, αποδεικνύουν ένα υψηλό επίπεδο επιστημονικής φιλοσοφίας.
Σύγχρονες Επιστημονικές Αναλογίες
Σύγχρονες θεωρίες της φυσικής όπως η θεωρία των χορδών, η πολλαπλότητα των διαστάσεων, ακόμη και η έννοια της κοσμικής συνείδησης, βρίσκουν εντυπωσιακές αναλογίες στην κοσμοαντίληψη των Μάγια. Αυτό δεν σημαίνει ότι είχαν «προβλέψει» τη σύγχρονη φυσική, αλλά ότι είχαν συλλάβει φιλοσοφικά και εννοιολογικά μοτίβα που σήμερα επανεμφανίζονται υπό διαφορετική μορφή.
Η κληρονομιά των Μάγια ξεπερνά τις πυραμίδες και τα ημερολόγια. Μας προσφέρουν ένα παράδειγμα σύνθεσης επιστήμης και πνευματικότητας, μια πρόσκληση να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με το σύμπαν. Σε μια εποχή υπερεξειδίκευσης, η σκέψη τους αποτελεί υπενθύμιση της δύναμης του ολιστικού στοχασμού.
Το βίντεο «Στον μυθικό κόσμο των Μάγια» μάς βοηθά να κατανοήσουμε τη σοφία ενός λαού που, πολύ πριν την εποχή μας, έθεσε τα θεμέλια για την επιστημονική, μεταφυσική και φιλοσοφική κατανόηση του κόσμου. Οι Μάγια, όπως οι αρχαίοι Έλληνες, δεν αρκέστηκαν στην επιβίωση, αλλά επιδίωξαν την κατανόηση του Όλου.
Βιβλιογραφία
- Coe, Michael D. – The Maya, Thames & Hudson, 9th edition, 2015.
- Sharer, Robert J. & Traxler, Loa P. – The Ancient Maya, Stanford University Press, 6th edition, 2006.
- Aveni, Anthony F. – Skywatchers of Ancient Mexico, University of Texas Press, 2001.
- Freidel, David; Schele, Linda; Parker, Joy – Maya Cosmos: Three Thousand Years on the Shaman’s Path, Harper Perennial, 1995.
- Duran, Diego – The History of the Indies of New Spain, University of Oklahoma Press, 1994.
- Δανέζης, Μ. & Θεοδοσίου, Σ. – Η Κοσμολογία των Αρχαίων Πολιτισμών, Εκδόσεις Δίαυλος.
- Houston, Stephen D. – The Memory of Bones: Body, Being, and Experience among the Classic Maya, University of Texas Press, 2006.
- Saturno, William – The Murals of San Bartolo, El Petén, Guatemala, National Geographic, 2005.
Διαβάστε επίσης:
Πόσα χρήματα έχει δώσει ο «Εκατομμυριούχος» μετά από 500 επεισόδια στον ΑΝΤ1;
Γιατί έβαλε τα κλάματα η Σίσσυ Χρηστίδου στην εκπομπή της Φαίης Σκορδά
